Keuzebegeleiding
Het is in het belang van pensioendeelnemers dat die goed worden begeleid bij het maken van de verschillende keuzes. Mensen hebben moeite met het maken van financiële keuzes met gevolgen voor de lange termijn, blijkt uit gedragseconomisch onderzoek. Dit geldt ook voor pensioenkeuzes. Een niet passende keuze kan leiden tot teleurstellingen over het pensioen.
In de Pensioenwet is een nieuwe wettelijke norm geïntroduceerd die pensioenuitvoerders verplicht om deelnemers op een adequate wijze te begeleiden bij het maken van (voorlopige) keuzes binnen de pensioenregeling. De keuzes die deelnemers maken moeten zo goed mogelijk aansluiten bij hun behoeftes of doelstellingen.
Hierbij moet ook rekening worden gehouden met een eventuele stapeling van keuzes, denk bijvoorbeeld aan een deelnemer die kiest voor zowel een hoog-laag-uitkering als een vervroeging van zijn uitkering. Pensioenuitvoerders moeten deelnemers daarom informeren over de keuzes binnen de regeling en de gevolgen (van een combinatie) van deze keuzes. De verstrekte informatie moet aanzetten tot relevante actie.
Onderdeel van keuzebegeleiding is ook dat pensioenuitvoerders een keuzeomgeving inrichten die deelnemers in staat stelt een passende keuze te maken. De keuzeomgeving is de wijze waarop keuzes, keuzeopties, standaardopties en informatie daarover aan deelnemers worden beschreven en voorgelegd. Dit omvat het gehele keuzeproces, vanaf het moment dat deelnemers voor het eerst informatie ontvangen. De keuzeomgeving kan bestaan uit een combinatie van verschillende kanalen, zoals een brief, telefoon en een website. De pensioenuitvoerder mag daarbij advies geven over keuzes binnen de regeling, maar dit is, met uitzondering van advies bij beleggingsvrijheid, geen verplichting.
In een animatie vatten we de rol van pensioenuitvoerders bij keuzebegeleiding kort samen.
Leidraad keuzebegeleiding
Zoals in de animatie naar voren komt is goede keuzebegeleiding van belang voor deelnemers. Zij moeten in staat gesteld worden om een keuze te maken die past bij hun voorkeuren en financiële doelstelling of wensen. De AFM publiceerde in november 2022 een Voorlopige leidraad keuzebegeleiding die richting en duidelijkheid gaf aan pensioenuitvoerders bij het inrichten, uitvoeren en doorlopend verbeteren van keuzebegeleiding.
Per 1 juli 2023 is de nieuwe norm in werking getreden en is de Leidraad keuzebegeleiding definitief gemaakt. Er zijn enkele wijzigingen doorgevoerd ten opzichte van de voorlopige leidraad. De grootste aanpassingen zijn:
- Het voorbeeld over het nabestaandenpensioen bij uitdiensttreding is vervangen door een ander voorbeeld. Door amendementen was dit voorbeeld niet langer juist.
- Twee voorbeelden over het bedrag ineens zijn aangepast: een van de voorbeelden is verduidelijkt door de gevolgen voor belasting mee te nemen en bij een ander voorbeeld is verduidelijkt dat de standaardoptie nul (0) dient te zijn.
- We benadrukken in de leidraad dat rekening gehouden moet worden met digitale vaardigheden van deelnemers.
Enkele belangrijke overwegingen die wij meegeven in de leidraad zijn:
- Deelnemers verschillen van elkaar. Ze hebben verschillende behoeftes, kenmerken en vaardigheden bij het maken van pensioenkeuzes. Hoe beter de verstrekte informatie en de keuzeomgeving aansluit bij de deelnemer, des te beter de deelnemer keuzes kan maken;
- Het bepalen van een goede, bij voorkeur gepersonaliseerde of gesegmenteerde, standaardoptie (de ‘default’) is essentieel;
- Adequate keuzebegeleiding is een continu proces van inrichten, uitvoeren, monitoren, evalueren en indien nodig verbeteren.
Onderzoek naar de begeleiding van de keuze vast/variabel
De AFM heeft al geruime tijd aandacht voor het begeleiden van deelnemers bij keuzes. Wij hebben sinds 2016, het moment dat deelnemers konden kiezen tussen een vaste en een variabele uitkering, verschillende onderzoeken gedaan naar de wijze waarop pensioenaanbieders hun deelnemers begeleiden bij keuzes die zij moeten maken. Deze onderzoeken zijn gebundeld in het ‘Onderzoeksrapport variabele uitkeringen’.
Uit deze onderzoeken blijkt onder meer dat de keuzebegeleiding bij variabele uitkeringen, zowel op het voorlopig als op het definitieve keuzemoment, beter moet. In het rapport hebben wij verschillende aanbevelingen voor pensioenaanbieders opgenomen. Deze aanbevelingen zijn ook van toepassing op andere keuzes die deelnemers maken, zoals de keuze op pensioendatum voor een hooglaagpensioen, of de toekomstige keuze voor een lumpsum.
Veelgestelde vragen
Op welke keuzes is keuzebegeleiding van toepassing?
Mag je als pensioenfonds adviseren?
Pensioenfondsen mogen adviseren over keuzes die voortvloeien uit de pensioenregeling of pensioenregelgeving. Het geven van zogenoemd 'Wft-advies' is niet toegestaan. Onder Wft-advies wordt verstaan: een persoonlijk aanbeveling aan een (potentiële) klant, over een voor hem nieuw af te sluiten financieel product van een specifieke aanbieder. Meer informatie en voorbeelden zijn te in de bijlage van de Leidraad keuzebegeleiding.
Hoe kunnen we erachter komen of en in welke mate de deelnemers digitaal vaardig zijn?
Wij adviseren u hier zorgvuldig onderzoek naar te doen. Wij gaan ervan uit dat u in dit onderzoek actief op zoek gaat naar een groep die normaalgesproken makkelijk buiten de boot valt, zoals mensen die moeite hebben met lezen en schrijven of die niet of beperkt digitaal vaardig zijn. U kunt bijvoorbeeld ook offline klantpanels inzetten. Of u kunt bezoekersdata van de online keuzeomgeving analyseren om te zien wie wel en niet deze keuzeomgeving bereikt en waar de deelnemer vastloopt. Het is van belang om u buiten de gebaande paden te begeven. Erken dat deze groep er is en dat dit een diverse groep is. Zoek deze mensen op en ga met hen in gesprek.