Rabobank krijgt €12 miljoen boete voor onverantwoorde hypotheekverstrekking

Rabobank ging onzorgvuldig om met maatwerkhypotheken

 

Rabobank heeft tot april 2022 gebruik gemaakt van de wettelijke mogelijkheid om maatwerkhypotheken aan te bieden. Bij een maatwerkhypotheek (of een ‘explain’) mag worden afgeweken van de maximale standaardleennorm. Een hypotheekverstrekker is dan wel verplicht om de redenen daarvoor met berekeningen en documenten te onderbouwen. Zodat blijkt en is vastgelegd dat de hypotheek in de specifieke situatie verantwoord is en blijft, voor zover voorzienbaar. De AFM is van oordeel dat Rabobank hierbij onvoldoende zorgvuldig te werk is gegaan. In het acceptatiebeleid van Rabobank ontbrak de nodige sturing en werd op belangrijke punten niet concreet gemaakt in welke situaties volgens Rabobank een hypotheek verantwoord kon worden verstrekt. Of een hypotheek kon worden afgesloten werd daarmee in veel gevallen overgelaten aan de persoonlijke interpretatie van de betrokken Rabobank-medewerker. Hiermee ontstond een serieus risico dat klanten van de Rabobank voor hun situatie te hoge leningen afsloten.

Hypotheken verstrekt zonder passende toets

De AFM heeft op basis van een steekproef onderzoek gedaan naar situaties waarin Rabobank hypotheken verstrekte die hoger waren dan wat op basis van het inkomen maximaal kon worden geleend. Hieruit concludeert de AFM dat de Rabobank in ieder geval tussen medio 2019 en medio 2021 maatwerkhypotheken heeft verstrekt zonder op passende wijze te hebben beoordeeld of dat voor de klanten verantwoord was en bleef, voor zover redelijkerwijs voorzienbaar. Voor de betrokken klanten betekende dit dat zij voor een periode van meestal dertig jaar een te hoge betalingsverplichting aangingen. Deze leningen had Rabobank uitsluitend mogen verstrekken als zij met voldoende zekerheid had vastgesteld dat deze desondanks verantwoord waren. Dit bleek onvoldoende het geval. In één op de vijf onderzochte gevallen werd zo’n hypotheek afgesloten op basis van onvolledige, niet geverifieerde en soms zelfs feitelijk onjuiste informatie. Daarbij ontbraken de nodige doorrekeningen en/of was het niet duidelijk of sprake was van een toekomstbestendige situatie.

Boete gebaseerd op percentage van de netto-omzet

De AFM heeft een boete opgelegd van €12 miljoen. Hierbij weegt zwaar mee dat de structurele overtredingen te maken hebben met zowel de acceptatiecriteria (het beleid) als met de behandeling van individuele klantdossiers (de praktijk). Rabobank – de destijds grootste hypotheekverstrekker van Nederland – heeft zich niet gehouden aan de normen die erop zijn gericht om consumenten te beschermen tegen overkreditering.

De AFM heeft meermaals zorgen geuit over de wijze van hypothecaire kredietverstrekking door Rabobank. Wanneer kredietaanbieders zich niet aan de hypotheekregels houden worden niet alleen de belangen van consumenten geschaad, maar wordt ook het level playing field op de hypotheekmarkt verstoord. Ondernemingen die zich niet aan de voorwaarden voor verantwoorde kredietverstrekking houden kunnen daardoor een grotere markt bedienen.

Tegen de achtergrond van de ernst en verwijtbaarheid van de overtreding heeft de AFM een omzetgerelateerde boete opgelegd. Zo wordt bij dit soort zeer draagkrachtige ondernemingen een boete opgelegd die past bij hun omvang. De AFM maakt hierbij gebruik van de mogelijkheid die de wetgever met dit doel heeft gecreëerd.

Een verantwoorde maatwerkhypotheek kan een goede oplossing zijn

De AFM herkent maatwerk als een integraal en wenselijk onderdeel van de Nederlandse leennormensystematiek. Voor specifieke klantsituaties kan een maatwerkhypotheek een goede oplossing zijn. Het moet wel op een verantwoorde manier gebeuren. Hypotheekaanbieders moeten daarom goede procedures hebben en kunnen onderbouwen dat er sprake is van een bestendige situatie. Maatwerk is niet bedoeld als middel om meer te kunnen lenen waar het niet verantwoord is. Het moet voor een huizenkoper op de lange termijn geen financieel probleem creëren.

Het volledige besluit is beschikbaar in pdf. Uit dit persbericht blijkt niet of er bezwaar of beroep tegen de maatregel is ingesteld. Hieronder kunt u de actuele stand van zaken raadplegen.

Bij vragen kunnen consumenten contact opnemen met het Meldpunt Financiële Markten van de AFM: 0800-5400 540 (gratis). Contactformulier voor consumenten.

 

Meer informatie

Boetebesluit Rabobank (pdf, 990 kB)
Beslissing op bezwaar (pdf, 1 MB)
Stand van zaken Rabobank (pdf, 130 kB)