Sanctiewet 1977

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN) heeft de hoogste macht in het uitvaardigen van sancties. De sancties zijn opgenomen in VN Resoluties. De Europese Unie (EU) legt in principe de VN Resoluties zo snel mogelijk ten uitvoer door middel van EU-verordeningen, maar kan ook zelfstandig sancties opleggen (eveneens door middel van EU-verordeningen). Daarnaast kunnen individuele landen ook sancties instellen. De Nationale Terrorismelijst is daar een voorbeeld van.

De Sanctiewet is een kaderwet en is de grondslag voor de uitwerking van bovengenoemde (inter)nationale regels ter uitvoering van de internationale sanctiemaatregelen. In principe gelden sanctieregelingen voor iedereen. Op grond van de Regeling toezicht Sanctiewet 1977 moeten financiële ondernemingen maatregelen treffen op het gebied van de administratieve organisatie en interne controle om zo de bepalingen van de sanctieregelgeving na te leven.

De AFM is samen met De Nederlandsche Bank (DNB) belast met het toezicht op de naleving van de sanctieregelgeving met betrekking tot het financieel verkeer. Beheerders van beleggingsinstellingen en beleggingsondernemingen vallen onder het toezicht van de AFM. Ook financiële dienstverleners moeten maatregelen nemen om te voorkomen dat zij in strijd handelen met sanctiemaatregelen. In strijd handelen met sanctiemaatregelen is een economisch delict en dus strafbaar. Dit vormt een gevaar voor de integere en beheerste bedrijfsvoering; een belangrijke Wft-vergunningeis.

In de verordeningen van de EU zijn de volgende (financiële) sancties te onderscheiden:

• een gebod tot het bevriezen van tegoeden van aangewezen personen of organisaties
• een verbod om rechtstreeks dan wel niet rechtstreeks middelen ter beschikking te stellen aan deze personen of organisaties
• een verbod of restrictie op het verlenen van financiële diensten.

Dit soort maatregelen worden opgelegd als reactie op schendingen van het internationale recht of van mensenrechten, in een poging een kentering teweeg te brengen. Daarnaast vervullen sancties een rol in de bestrijding van terrorisme. De maatregelen worden opgelegd aan regimes die rechtsstatelijke en democratische beginselen niet eerbiedigen.

Screenen sanctielijsten

Om te voorkomen dat in strijd wordt gehandeld met sanctieregelgeving moeten beleggingsondernemingen en beheerders van beleggingsinstellingen onder andere bij aanvang en periodiek relaties screenen aan de hand van de sanctielijsten. Bij een ‘hit’ moet bepaald worden welke gebod of verbod van toepassing is. Het kan dus zo zijn dat een tegoed bevroren moet worden, maar ook is het mogelijk dat het verlenen van een bepaalde financiële dienst zoals het verlenen van beleggingsdiensten niet meer is toegestaan. Uit de inhoud van de verordeningen kan worden opgemaakt welke financiële sanctiemaatregel(en) het betreft, wat de strekking is en tot welke landen, gebieden, personen of entiteiten de sancties zijn gericht. Een handig hulpmiddel is de website sanctionsmap.eu die een volledig overzicht geeft van de EU-sancties.

Ondernemingen moeten de Nationale sanctielijst terrorisme checken. Hierop staan personen en organisaties die betrokken zijn bij terroristische activiteiten.

Op de Electronic Combined Targeted Financial Sanctions List (de zogenaamde EU freeze list) staan personen en entiteiten waarvan de tegoeden bevroren moeten worden op grond van in Nederland geldende financiële sanctieregelgeving. In de lijst staat ook een overzicht van de recente wijzigingen van de lijst.

Een verbod of restrictie op het verlenen van financiële diensten is gericht tegen bepaalde landen en gebieden. Deze staan niet op de EU freeze list maar in de voor het bepaalde land of gebied geldende sanctieregelingen (meestal EU-verordeningen).

Het controleren van relaties of zij op de sanctielijsten voorkomen, is een kernverplichting uit de sanctieregelgeving. Instellingen moeten hun relaties doorlopend controleren. Daarnaast is het bijvoorbeeld ook van belang dat er op eventuele omzeiling van sancties wordt gelet.

Blijf op de hoogte van sancties, abonneer u op de Sanctie Alert

Wilt u maandelijks op de hoogte worden gebracht van de stand van zaken met betrekking tot Europese en nationale sancties? U kunt zich abonneren op de Sanctie-alert van DNB en AFM. Selecteer de optie ‘Nieuwsbericht Sancties’.

Als een beleggingsonderneming of een beheerder van een beleggingsinstelling constateert dat een relatie overeenkomt met een (rechts)persoon of entiteit als bedoeld in de sanctieregelgeving, dan moet zij hiervan direct melding maken bij de AFM.

Verder moeten tegoeden bevroren blijven totdat de betreffende sanctieregeling gewijzigd wordt en de verplichting om te bevriezen ophoudt te bestaan of anderszins tegenbericht van de toezichthouder wordt ontvangen. Dit geldt ook voor de andere sancties, zoals bijvoorbeeld het verbod op het verlenen van een financiële dienst. 

Meldplicht uit Europese Verordeningen

Naast de algemene meldplicht uit de Regeling toezicht Sanctiewet 1977, bestaan er ook meldplichten in Europese sanctieregelgeving. Let op: deze Europese meldplichten kunnen een ruimer bereik hebben. Voor de inhoud van deze meldplichten zal steeds de Europese Verordening geraadpleegd moeten worden.

In artikel 8 van Verordening (EU) 269/2014 (de Verordening met de zogenaamde ‘Rusland sancties’) is een dergelijke meldplicht opgenomen. Het ministerie van Financiën publiceerde hierover op 2 april 2024 een Q&A en een meldformat. Voor inhoudelijke vragen over de Europese meldplichten kunnen instellingen het ministerie van Financiën benaderen (sancties@minfin.nl). Beleggingsondernemingen en beheerders van beleggingsinstellingen kunnen deze meldingen indienen bij de AFM (meldingsanctiewet@afm.nl) via Cryptshare.
 

Mogelijk ook als ongebruikelijke transactie of incident melden

Als u constateert dat er sprake is van een (voorgenomen) transactie met een bestaande of nieuwe relatie die op de sanctielijst staat, dan moet u deze in bepaalde gevallen ook melden bij de Financial Intelligence Unit - Nederland.Ga ook na of de ‘hit’ kan worden aangemerkt als ongebruikelijke transactie in de zin van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Zo ja, meld deze transactie dan ook bij de FIU-Nederland. Denk daarbij ook aan de bepaling in artikel 2 van het Besluit melding transacties financiering terrorisme.

De AFM kan naar aanleiding van een melding nader onderzoek verrichten naar de ao/ic. Daarnaast kan informatie gedeeld worden met andere overheidsinstanties, zoals het ministerie van Financiën, opsporingsdiensten of het Openbaar Ministerie.

Vragen

Vragen over de meldplicht of andere vragen over de Sanctiewet 1977 kunt u mailen naar meldingsanctiewet@afm.nl.