Trumps wereld zit vol met zwarte zwanen - column Laura van Geest FD

Kijk ik naar een film, naar een met generatieve AI gemaakte fake video of toch écht naar de nieuwgekozen president van de Verenigde Staten? Die vraag bekroop mij toen ik Donald Trump hoorde spreken over de aankoop van Groenland, over Canada als mogelijke 51ste staat van de VS en over de overname van het Panamakanaal.

En dit was nog maar het begin van de op zijn zachtst gezegd onconventionele uitspraken en acties van president Trump. ‘Truth is stranger than fiction’, in de woorden van schrijver Mark Twain.

Verschillende scenario’s

Economische ramers en toezichthouders houden van scenario-analyses, omdat ze als geen ander weten dat je je maar beter kunt instellen op een onzekere toekomst. Maar hun creativiteit past meer bij een boekhouder dan bij een kunstenaar.

Scenario-analyses maken blijkt toch vooral het doortrekken van trends uit het verleden. Veel studies naar geopolitieke onzekerheden gingen ervan uit dat de VS ons als bondgenoot zouden blijven behandelen. Een studie van het Centraal Planbureau (Kansen en kwetsbaarheden: economische verwevenheid met de VS), keek wel naar de verwevenheden met de VS, maar ging logischerwijs toch uit van een zekere rule of law aan de overzijde van de Atlantische Oceaan – iets waar je, afgaand op de recente berichtgeving, toch vragen bij kunt zetten.

(De toonaangevende ‘The Rest is Politics’-podcast van Alastair Campbell en Rory Stewart beschreef het Trumpiaanse optreden bloemrijker: ‘mafiosi stuff’.)

Misschien moeten we daarom meer opereren langs de lijn van de ‘Outrageous Predictions’ van Saxo Bank. Op het eerste gezicht over the top, maar naar eigen zeggen komt één op de tien van hun voorspellingen binnen de drie jaar uit – waaronder brexit en het IJslandse bankroet. 

Wat valt er door een economische lens zoal te bedenken, aan potentiële fallout van een Mar-a-Lago- denkwereld?

Groot vertrouwensverlies

Allereerst de ondergang van de dollar als de reservemunt van de wereld. Nu is alles en iedereen afhankelijk van het dollar-gedenomineerde betalingssysteem, maar hoe lang nog? Saxo Bank schetst een scenario waarin hoge handelstarieven en grote bezuinigingen op het overheidsapparaat leiden tot overschotten op de lopende rekening en een geringer aanbod aan dollars. Vertrouwensverlies leidt tot een vlucht in goud en bitcoin. De zoektocht naar smeerolie voor betalingsverkeer leidt tot de opkomst van op goud gebaseerde digitale valuta, en binnen de Europese Unie naar een meer door de euro gedenomineerde handel.

Dan ‘drill, baby, drill’. Zijn lage energieprijzen het voorland? De energiemarkt is een markt als elk ander – meer aanbod leidt tot lagere prijzen. Onaantrekkelijk voor energieproducenten, oorlogseconomie Rusland voorop. Ook onaantrekkelijk voor Europa, dat zijn concurrentiepositie niet verstoord wil zien door goedkope, CO₂-intensieve productie vanuit de VS.

Big tech vervolgens. Amerikaanse big tech is niet gecharmeerd van de regels waarmee de EU haar burgers probeert te beschermen tegen digitale uitwassen. Kan Europa een eigen pad blijven volgen – desnoods door zaken op zwart te zetten – of zwicht de Europese Commissie voor druk van de Amerikaanse regering? De aanwezigheid van de bigtechbazen bij de inauguratie is weinigen ontgaan. Want ja, de afhankelijkheden zijn groot.

En de cryptowereld. Geen betere illustratie van Trumps nieuwe visie op crypto dan de uitgifte van een Trump-memecoin. Strenge regulering valt niet te verwachten. Door de creatie van een publieke, digitale dollar is een streep gezet. Neemt de verwevenheid tussen het klassieke financiële stelsel en de cryptowereld een vlucht? Bewegen we weg van het klassieke systeem naar de, tamelijk ongereguleerde, wereld van decentralized finance, DeFi? Wat betekent dit voor de stabiliteit van het mondiale financiële stelsel?

Voorspellende gaven

Voorspellen is lastig, zeker de toekomst. Het blijft afwachten in hoeverre Trump zijn woorden in daden omzet, of dat dit vooral onderhandelingstactieken zijn. Ook is het lastig voorspellen wat de tweederonde-effecten zijn, als reactie op een als dwingeland optredend Amerika.

Toch zijn sommige mensen beter in voorspellen dan anderen. In het boek Superforecasting noemt schrijver Philip Tetlock naast voor de hand liggende zaken als IQ en politieke kennis, ook dingen als openheid van geest, de bereidheid nieuwe informatie snel te verwerken en te leren van fouten als nuttige vaardigheden om voorspellingen te maken, en dus Trump beter te kunnen bevatten.

Het is ook hoe Europa zich aan deze nieuwe werkelijkheid kan aanpassen: agile, al is dat niet direct een kernkwaliteit van de EU. Want ook al is het vrij curieus dat de Amerikaanse regering ook haar bondgenoten lijkt aan te pakken, we lijken eraan te moeten wennen.

Zie ook de website van het Financieele Dagblad