Nieuws 08/10/24

Deelnemers hebben recht op het volledige verhaal: informeer naast kansen, ook over risico’s

Pensioenfondsen nemen met de overgang naar de nieuwe pensioenregeling besluiten die deelnemers raken. Daarover moeten ze tijdig, duidelijk, correct en evenwichtig met hen communiceren. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) constateert in een nieuw rapport verbeteringen in de communicatie aan deelnemers, maar ziet nog te vaak dat pensioenfondsen niet duidelijk genoeg zijn over negatieve gevolgen en risico’s van hun besluiten. In het rapport delen wij onze bevindingen uit onderzoeken naar communicatie over het gebruik van versoepelde indexatieregels in 2023 (Indexatie-AMvB 2023) en bij het indienen van een overbruggingsplan.

In het kort

Meeste pensioenfondsen benoemen alleen kansen en voordelen in eerste informatielaag aan deelnemers
Iedere informatielaag moet evenwichtig zijn, dus ook risico’s en negatieve gevolgen benoemen
Informatie moet begrijpelijk en goed vindbaar zijn
Bevindingen en aanbevelingen zijn gebaseerd op twee onderzoeken, maar gelden voor alle communicatie tijdens en na de pensioentransitie
Uit het onderzoek blijkt dat uitlegbaarheid niet expliciet wordt betrokken in het besluitvormingsproces over het overbruggingsplan

De inzichten uit beide onderzoeken komen in grote mate overeen. We zien een duidelijke verbetering in de informatie over de versoepelde indexatieregels ten opzichte van ons onderzoek vorig jaar; zo tonen nu alle pensioenfondsen generatie-effecten en heeft een groter deel van de pensioenfondsen duidelijk aandacht besteed aan het meenemen van de deelnemer. Te vaak blijkt echter nog dat informatie over de negatieve gevolgen of de risico’s van het besluit de deelnemer niet bereikt.

Toelichting op de afbeelding

Meer weergeven

In deze visual zetten we uiteen in hoeverre de 62 onderzochte pensioenfondsen voldoen aan de wettelijke vereisten. De figuur toont de uitkomsten op 4 belangrijke thema’s: 'Actief beschikbaar stellen', 'Evenwichtig communiceren', 'Vindbaarheid van de gevolgen en de onderbouwing van het besluit', 'Tonen en toelichten van kwantitatieve effecten op deelnemers'. Deze 4 zijn weer gescoord als ‘in overtreding’, ‘aandachtspunt’, ‘voldoende’ en ‘good practice’.

Actief beschikbaar stellen: 12 vormen een good practice, 21 scoren voldoende, bij 16 zijn er aandachtspunten, bij 13 zien we een overtreding.
Evenwichtig communiceren in elke laag: 3 vormen een good practice, 19 scoren voldoende, bij 37 zijn er aandachtspunten, bij 3 zien we een overtreding.
Vindbaarheid van de gevolgen en de onderbouwing van het besluit: 7 hebben vormen een good practice, 38 scoren voldoende, bij 11 zijn er aandachtspunten en bij 6 zien we een overtreding.
Tonen en toelichten van kwantitatieve effecten: 9 vormen een good practie, 19 scoren voldoende, 34 hebben aandachtspunten, hier zijn geen overtredingen gezien.

Evenwichtig in iedere informatielaag

Bij het gebruik van versoepelde indexatieregels heeft een kwart van de pensioenfondsen niet alle deelnemers gewezen op de beschikbaar gestelde informatie. Slechts een derde van de pensioenfondsen benoemt in de eerste of tweede informatielaag de negatieve gevolgen van het versoepeld indexeren. Dat is opvallend omdat deze pensioenfondsen vaak wel prominent benoemen dat het bestuur alle belangen zorgvuldig heeft afgewogen en het besluit evenwichtig acht. Ook bij de communicatie over het overbruggingsplan lag de nadruk in de eerste informatielaag dikwijls op de kansen en voordelen, en werden deelnemers pas gewezen op de risico’s in diepere informatielagen.

Aanbevelingen toepasbaar op alle (transitie)communicatie

De inzichten uit dit onderzoek (pdf, 690 kB) zijn breder van toepassing op deelnemerscommunicatie gedurende en na de pensioentransitie. De AFM roept de pensioensector dan ook op om de bevindingen en aanbevelingen uit dit onderzoek te gebruiken om waar mogelijk verbeteringen door te voeren in alle (transitie)communicatie aan deelnemers. Een aantal belangrijke aanbevelingen:

Veranker en uitlegbaarheid en deelnemerscommunicatie in het besluitvormingsproces
Door vooraf al na te denken over hoe een besluit kan worden uitgelegd aan deelnemers, dragen bestuurders er zorg voor dat de besluitvorming meer vanuit hun deelnemersbelang plaatsvindt.

Communiceer transparant over de gevolgen van een besluit en de gemaakte belangenafweging
Pensioenfondsen moeten duidelijk maken dat hun besluit positieve en negatieve effecten en risico’s kent voor bepaalde deelnemersgroepen. Ze leggen uit waarom het besluit in het belang van de deelnemers is, gegeven dat er ook negatieve gevolgen zijn voor bepaalde deelnemersgroepen.

Wijs alle deelnemers op relevante informatie
Als een pensioenfonds de informatie (digitaal) beschikbaar stelt, verwacht de AFM dat het alle deelnemers actief en concreet op de informatie wijst, bijvoorbeeld via een directe link in de e-mail aan deelnemers.

Zorg dat relevante informatie gemakkelijk vindbaar is
Pensioenfondsen moeten informatie begrijpelijk opschrijven en op een logische wijze plek op hun website plaatsen.

Geef in elke informatielaag een evenwichtig beeld van de positieve en negatieve gevolgen
We juichen gelaagd informeren van deelnemers toe. Het is daarbij wel van belang dat de informatie in iedere informatielaag evenwichtig is, want niet alle deelnemers zullen de diepere informatielagen lezen. Risico’s en negatieve effecten horen dus ook thuis in de eerste informatielaag.

Zorg voor begrijpelijke toelichtingen
De AFM vindt het van belang dat de toelichting op gevolgen van een besluit voor een deelnemer zonder achtergrondkennis te begrijpen is. Nog te vaak bevat deelnemerscommunicatie jargon en complexe toelichtingen. De AFM verwacht dat ieder pensioenfonds periodiek toetst of informatie, waaronder de gelaagdheid, voldoende duidelijk en begrijpelijk is voor de deelnemerspopulatie.

Informeer deelnemers tijdig
Pensioenfondsen informeren hun deelnemers zo spoedig mogelijk na een besluit; in ieder geval binnen een maand. Pensioenfondsen die een overbruggingsplan indienen bij DNB, moeten dit zelfs binnen één week doen.

Pensioenuitvoerders die vragen hebben, kunnen die mailen aan pensioen@afm.nl