Waarom belegt een belegger?
Waarom handelen beleggers? Klassieke economische theorieën schrijven voor dat beleggers handelen op basis van informatie over aandelen of obligaties of omdat zij hun portfolio op orde willen maken. Uit onderzoek blijkt echter dat sommige retailbeleggers te veel handelen en daardoor rendement mislopen. Bovendien ligt het gevaar van dwangmatig handelen op de loer.
Beleggen – of soms beter: speculeren – vertoont in sommige opzichten overeenkomsten met kansspelen in een casino. En zowel bij beleggen als bij kansspelen hoeft het niet alleen te gaan om het winnen van de jackpot, maar het kan het ook een vorm van vermaak en ontspanning zijn.
Zorgplicht
Maar zoals met meer geneugten van het leven, hebben kansspelen een inherent risico: verslaving. De Wet op de kansspelen (Wok) voorziet niet voor niets in de zorgplicht van aanbieders om verslaving zo veel mogelijk te voorkomen. Sommige beleggers hebben soortgelijke bescherming nodig. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat mensen die beleggen in aandelen met een kleine kans op een hoog rendement, gelijksoortige demografische karakteristieken vertonen als gokkers.
Drempels verdwijnen
Het wordt steeds makkelijker om beleggingstransacties uit te voeren. Dat lukt tegenwoordig al met een simpele klik in een app op je smartphone. Ook een fenomeen als ‘gamification’ heeft daarbij zijn intrede gemaakt. Daarbij worden spelelementen ingezet om beleggers spelenderwijs te activeren. Traditionele drempels, zoals het bellen van je broker, verdwijnen. Een gevolg daarvan kan zijn dat beleggers meer transacties verrichten. Ook in producten met een speculatief karakter.
Mechanisme van speelautomaat
Dat geldt bijvoorbeeld voor zogeheten Contracts for Difference (CFD’s). Beleggers zetten dan op een relatief korte investeringshorizon in op een waardedaling of -stijging van een aandeel, valuta of grondstof. Zij zien dan vaak snel de uitkomst van hun investeringsbeslissing. Dat mechanisme, dat vergelijkbaar is met dat van een speelautomaat, kan een verslavend effect hebben. Als je winst boekt, wil die je die winst vergroten. Als je verliest, wil je dat verlies terugwinnen.
Daghandelaren
Naar aanleiding van deze ontwikkelingen deden de AFM en de Erasmus Universiteit Rotterdam samen onderzoek naar de handelsmotieven van retailbeleggers. Daaruit blijkt dat een klein deel van beleggers erg veel handelt. Dat wil zeggen, op dagelijkse basis of zelfs intraday, waarbij producten binnen één beursdag aangekocht en weer van de hand gedaan worden.
Dwangmatig
Dat lijkt voort te komen uit gokachtige beweegredenen. Maar ook uit motieven die te bestempelen zijn als dwangmatig handelen: beleggers kunnen zich verliezen in handelen op de beurs. Zo kan aandelenhandel dus gaan lijken op een speelautomaat in het casino. Bij beide kunnen de verliezen snel en hoog oplopen.
Zorgen
Bestuursvoorzitter Merel van Vroonhoven uitte hier eerder dit jaar al haar zorgen over. Die zorgen zijn niet louter hypothetisch. Doordat de scheidslijn tussen gokken en beleggen kan vervagen, is waakzaamheid van toezichthouder én aanbieders geboden. Het klantbelang moet ook hier voorop staan.
Ruben Cox was werkzaam bij de AFM tot oktober 2018, in het toezicht op kapitaalmarkten en later in het expertisecentrum. Hij promoveerde in financiële economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Contact bij dit artikel
Wilt u het laatste nieuws van de AFM ontvangen?
Schrijft u zich dan in voor onze nieuwsbrief, dan houden wij u op de hoogte.