FD-column Laura van Geest: 'Beleggen is ook kleur bekennen'

Ook al vindt Donald Trump klimaatverandering één grote zwendel, in Europa blijft de duurzaamheidstransitie dé prioriteit – zelfs na de door de Europese Commissie gewenste omnibus-wetgeving.
 
Waar in de Verenigde Staten bedrijven hun aandacht voor klimaatverandering afzwakken – in ieder geval in de jaarverslagen – bekennen ondernemingen in Nederland nog steeds kleur. Daar waar Amerikaanse financiële instellingen zich terugtrekken uit wereldwijde coalities, blijft de sector in Nederland trouw aan hun klimaatcommitment, van pensioenfondsen tot verzekeraars en banken.
 
De recensies hierover zijn verdeeld, maar wat mij betreft hebben de belegger en de pensioendeelnemer het laatste woord. Met alle relevante informatie op tafel. Maar weten we eigenlijk wat impact heeft, in deze wereld van impact? 

Meer betrokkenheid

Een sympathieke route voor impact is via ‘engagement’: met aandeelhouderschap de onderneming tot duurzamer gedrag verleiden. De werking is helaas niet makkelijk vast te stellen. Het beoordelen van de impact van engagement is nu eenmaal niet het toedienen van een pilletje bij de ene onderneming, een placebo bij de ander en meten maar.
 
Engagement baseert zich op een theory of change, waarbij meer inzicht in ESG-risico’s (transparantie) en betere beheersing van deze risico’s (financiële materialiteit) uiteindelijk ook impact in de echte wereld (impact materialiteit) sorteren. Hoewel voorzichtigheid is geboden bij het claimen van aantoonbaar causale relaties, laten empirische studies een voorzichtig positief effect zien voor de eerste twee stappen. Wel is er nog maar beperkt bewijs voor impact in de echte wereld.
 
For the biggest bang for the buck is bij engagement een keuze van kwaliteit boven kwantiteit onvermijdelijk.
 
Engagement is bewerkelijk. Het vraagt kennis van zaken, van het bedrijfsmodel en van de sector. Het is onmogelijk om over de volle breedte van de portefeuille intensief het gesprek aan te gaan. Dat is simpelweg te duur (en kosten zijn een relevante factor bij vermogensbeheer).
 
Ook is het van belang om de hefboom goed in het oog te houden. Zeker bij grote beursgenoteerde bedrijven is het lastig om als aandeelhouder voldoende omvang te krijgen om als relevante gesprekspartner erkend en herkend te worden. Samenwerking met andere spelers helpt natuurlijk, maar gaat met afstemming gepaard.
 
Bij beursgenoteerde bedrijven is het daarbij de vraag hoe bedreigend de ultieme stok achter de deur – eruit stappen – eigenlijk is. Bij aandelenverkoop is het vinden van een koper niet het probleem van de onderneming. De dreiging is misschien reëler bij activa-categorieën als private equity (dat een directere relatie heeft met het management) of schuldfinanciering, waar belemmeringen bij herfinanciering wellicht meer ‘echte’ pijn doen.
 
Engagement gaat het makkelijkst als er al enige voedingsbodem is, bijvoorbeeld door te participeren in ondernemingen die al enigszins op weg zijn naar een groene toekomst (transitiefinanciering). Dat lijkt misschien de weg van de minste weerstand, maar ook versnelling is bij de huidige klimaat- en energietransitie geen overbodige luxe.

Morele overwegingen

Het alternatief voor engagement is ‘uitsluiting’. Uitsluiting werkt alleen als er een gebrek aan alternatieve financiering is. Empirisch onderzoek suggereert dat dit zelden het geval is – hoewel, afgaand op anekdotes, de defensie-industrie hier misschien een interessante onderzoekscasus kan zijn. Uitsluiting is echter wél een nuttige strategie als morele overwegingen de boventoon voeren (‘Met bont wil ik niets te maken hebben’).
 
Of het nu uitsluiting is of engagement, een keuze voor duurzaamheid betekent een actieve inperking van het universum van beleggingsactiva met mogelijke gevolgen voor risicospreiding en rendement.
 
Maar simpel passief beleggen in de wereldmarkt is ook niet zaligmakend. Als iedereen volgt en niemand kiest, wordt de prijsvinding van individuele aandelen gemankeerd. En hoe aantrekkelijk is het om in de wereld van Donald Trump vooral te beleggen via Amerikaanse vermogensbeheerders in Amerikaanse indices met Amerikaanse bedrijven?
 
Einstein sprak ooit de wijze woorden. ‘Niet alles van waarde is meetbaar. Niet alles wat meetbaar is, is van waarde.’ Gelukkig is er meer dan alleen getallen: vertel een duidelijk en eerlijk verhaal. Maak het niet mooier dan het is. Wees transparant over de gekozen filosofie, methodologie, doelen en bespreek naast de kwantiteit óók de kwaliteit van de engagement. Uiteindelijk kan alleen zo een goede match ontstaan met de wensen van de belegger en de pensioendeelnemer.