Risico's Initial Coin Offerings (ICO's)

ICO’s bieden ondernemingen, vaak startups, de mogelijkheid om geld op te halen bij het publiek voor de ontwikkeling van diensten die vaak zijn gebaseerd op blockchaintechnologie. De aanbieder geeft tijdens een ICO digitale tokens uit. ICO’s zijn inherent grensoverschrijdend: in principe kan iedereen met toegang tot internet en een digitale wallet de tokens kopen. De aangeboden tokens kunnen soms in euro’s of dollars worden aangekocht, maar vaker met crypto’s, zoals Bitcoin of Ethereum.

Vaak vormen ze een (vooruitbetaald) recht op de te ontwikkelen dienst, een beloning, en soms een aandeel in het verwachte rendement. ICO’s zijn vaak zo gestructureerd dat zij buiten de reikwijdte van het financieel toezicht vallen. De bescherming die financiële toezichtwetgeving biedt voor investeerders is daardoor in dit geval niet van toepassing. Op enkele uitzonderingen na kan de AFM dus geen toezicht houden op ICO’s.

Sinds 2017 maakt het ICO-aanbod een explosieve groei door. In 2017 is naar schatting voor miljarden opgehaald. Die trend zet in 2018 onverminderd door.

ICO’s zijn om diverse redenen zeer risicovol.

ICO’s vormen in het huidige klimaat een ideale voedingsbodem voor oplichters. Het anonieme en grensoverschrijdende karakter van blockchaintechnologie maakt geavanceerde vormen van een traditioneel piramidespel mogelijk die moeilijk zijn te herkennen. De rendementen worden overschat terwijl de projecten in ICO’s zich nog in een zeer vroege fase van ontwikkeling bevinden en de onderliggende blockchaintechnologie ook nog volop in ontwikkeling is.

De meeste particuliere investeerders onderschatten de specialistische kennis en expertise die nodig is om bij dit soort investeringen tot een weloverwogen investeringsbeslissing te kunnen komen. Zonder dergelijke expertise en diepgaande kennis over de blockchaintechnologie zijn zinvolle verdienmodellen niet of nauwelijks te onderscheiden van projecten met weinig of geen toegevoegde waarde.

Aanbieders van ICO’s zijn vaak niet transparant in hun informatieverstrekking, waardoor het zeer moeilijk is om een inschatting te maken van de waarde, en bonafide ICO’s te onderscheiden van projecten met frauduleuze intenties.

In de huidige hype investeren veel mensen met een speculatief doel. Dit draagt bij aan zeer volatiele koersen van de tokens die binnen een ICO worden aangeboden. Veel tokens kennen een beperkte handel, waardoor het relatief eenvoudig is om de koers ervan te manipuleren. Dit gebeurt dan ook bij verschillende ICO’s.

ICO’s zijn door het anonieme karakter beperkt of geheel niet herleidbaar tot natuurlijke personen. Dit maakt het een ideaal vehikel om crimineel geld wit te wassen.

Wereldwijd hebben toezichthouders gewaarschuwd voor de risico’s bij ICO’s, waaronder de Engelse Financial Conduct Authority, de Amerikaanse Securities and Exchange Commission, de People’s Bank of China, de Duitse Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht en de Securities and Futures Commission van Hong Kong.

De AFM zet zich op Europees niveau in om meer duidelijkheid te verschaffen over de status en risico’s van ICO’s. Dit gebeurt via de European Securities and Markets Authority (ESMA), de Europese autoriteit voor de effectenmarkten. Op internationaal niveau is de AFM betrokken bij inspanningen van IOSCO (International Organization of Securities Commissions), het samenwerkingsverband van effectentoezichthouders wereldwijd ten aanzien van de ontwikkelingen rondom ICO’s.

Het merendeel van de ICO’s is zo gestructureerd dat deze buiten de Wet op het financieel toezicht (Wft) vallen. Tokens zijn in dat geval zo ontworpen dat zij een (vooruitbetaald) recht op de toekomstige dienst van de aanbieder vormen. Als de token bijvoorbeeld een aandeel in het project vertegenwoordigt of recht geeft op een deel van de (toekomstige) rendementen van het project, valt de ICO mogelijk wél binnen de Wft. Omdat in deze voorbeelden sprake kan zijn van een effect of een recht van deelneming. De AFM beoordeelt per geval of de Wft van toepassing is en zal hier scherp toezicht op houden. Aanbieders moeten vooraf analyseren in hoeverre raakvlakken met het financieel toezicht bestaan voordat zij hun ICO lanceren.